Bolivia 

La Paz

We komen steeds dichter bij La Paz. Een duizelingwekkende stad op een hoogte van 3660 meter. De bus rijd dwars door de ongure straten en wijken van El Alto. Niet echt een buurt waar je in een semi-chique touringcar doorheen wilt rijden. Maar goed, de chauffeur ziet dit blijkbaar anders. Het gaat allemaal goed en in het avondzonnetje beginnen we aan een cirkelende afdaling naar de miljoenenstad van La Paz. La Paz ligt in een dal tussen verschillende bergketens. Iedere vierkante meter van dit dal is volgebouwd met huizen en flats. Kriskras daar doorheen liggen de smalle wegen waarover de auto’s maar niet vooruit lijken te komen. Bij aankomst in de stad gaan we op in harde geluiden van verkeer en kakelende mensen en kooplui. We rijden met een taxi door de drukke straten van La Paz en zien de klassieke straatjes, oude gebouwen, véle winkeltjes, alles net wat vervallen en vergaan.

 

De volgende ochtend worden we wakker in het Milton Hotel (in geen enkel opzicht te vergelijken of te verwarren met het Hilton Hotel ;D). Wakker gemaakt door alle geluiden van de straat. De zaterdag markt is aan de gang en de straten die gister nog leeg waren hebben zicht met duizenden kooplui en kraampjes gevuld. In maar liefst 46 straatblokken is alles hier te koop;  appels, kleding, broodjes, bloemen, kazen, sokken, kruiden, hekserijen, aardappelen in alle soorten en maten, broodjes en houtsnijwerk. In La Paz koopt en verkoopt men alles op de markt. De mensen zien er prachtig en kleurrijk uit. Maar hoe kleurrijker hun gewaden zijn des te schuwer en bozer reageren de mensen wanneer we ze vragen of we ze mogen portretteren. Met veel pijn en moeite mogen we foto’s maken van hun fruit. Maar gelukkig ervaren we genoeg kleur en geur om ook zonder foto’s dit moment niet te vergeten.

Vlak bij de heksenmarkt (waar op een paar dode baby Alpacas geen greintje hocus pocus meer te vinden is) vinden we een leuk internationaal eetcafétje. Het café bestaat uit een paar verdiepingen met gezellige lounge plekken, goede koffie en broodjes. De muren zijn volgehangen met foto’s van landen rond de hele wereld, gemaakt door de reislustige Scandinavische eigenaresse. Al snel valt op dat ongeveer het hele café wordt gevuld door Israëli’s. Vooral jonge meiden (net klaar met hun 3 jaar militaire dienst) die hier met elkaar aan tafel zitten te eten drinken en luidruchtig te discussiëren. Deze dames snauwen de bedienden af over allerlei kleinigheden waar ze niet tevreden over zijn. Ongenuanceerd, lomp. In Nederland zou een dergelijke klant de deur worden gewezen maar hier krijgen ze totaal geen tegengas en gaan ze schaamteloos hun gang. Empathie en respect is ver te zoeken.  Niet een manier waarop je je als gast in een ander land hoort te gedragen. Maar helaas hebben we dergelijke scenes al vaak genoeg gezien tijdens onze reis.

Op zoek naar de Téléferico, de ski-gondel die de uiterste punten van La Paz en El Alto met elkaar verbindt. De gondel is gloednieuw en gebouwd met het idee het drukke verkeer te kunnen omzeilen en ontlasten. 3000 personen per minuut kunnen er de honderden meters hoogteverschil slechten voor nog geen 1,5 euro. Toch lijkt ook dat net te duur om daadwerkelijk die 3000 personen per minuut te halen.

We lopen door verloren straten naar de gondel en passeren verlaten straatjes waar je je als toerist misschien beter niet te lang moet begeven. De gondel lijkt meer een toeristen attractie dan een dagelijks middel voor vervoer voor de Bolivianen.We stappen in de Téléferico en hebben uitzicht over heel la Paz dat in het dal ligt, uitgesmeerd tegen de heuvels en bergruggen eromheen. Een wirwar van totaal verschillende huisjes en flatjes gaat onder ons voorbij. Op deze hoogte kunnen we recht in de woningen kijken zonder dak. We kijken in de tuintjes waar kinderen aan het spelen zijn, waar was wordt opgehangen, waar met handen en voeten ruzie wordt gemaakt, waar wordt geklust en waar wordt gegeten. We zien het leven in deze smalle straatjes waarvan we anders nooit iets zouden meekrijgen. We horen volksmuziek en zien dat er een danswedstijd gaande is. In gekleurde klederdracht met hoepeljurken draaien koppels rond en rond. Een kleurrijk muzikaal geheel in een verder muisgrijze en wat troosteloze omgeving. Aangekomen op het hoogste punt stappen we uit bij El Mirador. Een stukje lopen over steile trappetjes en we staan aan de rand van la Paz. La Paz ligt (onder) aan onze voeten…

Carretera del Muerte

Adrenaline kick en een kruisje slaan of we veilig de 2500 hoogtemeters omlaag komen. De death road afsjezen op een downhill moutainbike. 65km over asfalt en vooral rotspaden. Adventure On Wheels zou ons een mooie deal maken. Aan het einde van de dag waren we pas de 3e en 4e coureur. Maar bij de pick-up van ons hotel Milton in La Paz, bleken er 14 toeristen te zijn op zoek naar een thrill-seeking dodenmansrit. Eenmaal op 4700m aangekomen bleek het tweede busje vol te zitten met Israëliërs die net uit hun 3-jaar durende militaire dienst waren gekomen. Maar van enige militaire discipline was niks te bekennen. Ze maakten hun negatieve toeristische imago direct weer waar. Heel veel commentaar op van alles en nog wat, geen seconde aandacht bestedend aan de instructies van onze gids en de hele toer was het een continu wachten van de groep totdat deze op zichzelf gerichte, gesloten groep de moeite wilde nemen om in de benen te komen en mee te doen. Aan de verhalen te beoordelen, van de verschillende Israëliërs die we ontmoet hebben deze reis zijn die drie jaar ook hard en komen ze behoorlijk ellendig eruit. Mijn inziens met een wereldbeeld en attitude ten opzichte van de mensen in het land dat ze bezoeken dat bepaald niet strookt met hoe ik het zie. Jammer genoeg deed ook deze groep van 7 Israëliërs weer goed mee in het bevestigen van hun negatieve imago als toeristen in deze wereld. Onze vriendelijke gids Miguel was nog de enige gids van deze organisatie die met Israëliërs op stap wilde. Dat zegt misschien wel genoeg…

Maar genoeg negativiteit. Op voor het downhill MTBen. Vanaf 4700m hoogte tot uiteindelijk het dal op 1200m. Hoog tussen de besneeuwde bergtoppen en gletsjermeertjes werden onze fietsen van de busjes gehaald. Degelijk maar behoorlijk achterstallig in onderhoud. Mijn eerste fiets was onbruikbaar. De tandraderen waren zo afgesleten dat je geen druk meer op de pedalen kon zetten zonder dat deze doortrapte. Het bandenprofiel liet bij deze ook te wensen over… Wel goed om door de bochten te kunnen glijden… 😉

De eerste 20km ging over geasfalteerde weg met af en toe een tuffende en steunende vrachtwagen die ons tegemoet kwam. Bochten draaien en met 30+ km/u schat ik omlaag sjezen. Allemaal een goede en rustige opwarmer voor het tweede deel. Achterop het zadel, ellebogen ingetrokken en helm zo aerodynamisch mogelijk gepositioneerd om zo snel mogelijk te kunnen. En te merken dat je die trappers toch niet nodig hebt omlaag. GoPro set, racen maar.

 

Het tweede deel ging over een stenen en rotspad naar beneden. Eerst nog in nevelen gehuld, wat misschien maar goed ook was om geen knikkende knieën te krijgen van de afgronden zonder vangrail naast je. Iets wat halverwege wel duidelijk werd. Gelukkig toen genoeg vertrouwen om als eersten achter Miguel de gids aan te sjezen naar beneden. Door plassen met water, onder watervalletjes door en het ontwijken van potholes en grote stenen. Blik vlak voor je op de weg, trillende ellebogen van de schokken en gierende adrenaline. Heerlijk om zo omlaag te zoeven en om uiteindelijk in de vallei het (angst)zweet eraf te spoelen in een zwembad. Tergend traag was wel de terugweg in het busje. 3,5uur met 20-30km/uur zich de bergwegen omhoog slepend. Terug naar La Paz en El Alto. Een zee van gouden, oranje en gele lampjes die tussen de bergruggen oprees. Een prachtig lichtspel en afsluiting van een gave dag MTBen…

Huayna Potosi

Tijd voor een nieuwe uitdaging. We hadden de besneeuwde bergtoppen rondom El Alto al meerdere malen bewonderd. Ruige, witte bergruggen die de stad in haar dal beschermt en koelte geeft. Léon had in het begin van ons verblijf in La Paz al gekscherend gezegd dat we deze berg wel konden beklimmen. Een paar dagen later dachten we: we zijn er nu toch, waarom ook niet? Huayna Potosí, 6088 meter. Het hoogtepunt van onze reis. De foto’s in het kantoortje zagen er aanlokkelijk uit. Hoeveel pijn gaat dit doen? Maar we gaan ervoor.

Juancho, onze zeer ervaren gids, reed ons in zijn 4×4 jeep met onze crampons, pikhouwelen, helm en waterdicht schoeisel naar basecamp. Na een warme lunch in een verder ijskoude hut begonnen we aan onze eerste training. In onze klimoutfit liepen we op ongemakkelijke plastic boots één uur op een hoogte van zo’n 4800 meter. Na een half uurtje begon het mij al te duizelen en dacht ik even dat ik onderuit zou gaan. Ondanks dat we al een aantal weken op hoogte waren geweest was de lucht hier weer adembenemend. De combinatie met een virusje was ook niet echt ideaal. Mijn stem werd zachter en zachter en zachter tot bijna onhoorbaar.

In een ruige omgeving kwamen we aan bij de gletsjer waar we onze eerste ice-climbing training kregen. Met zekeringstouwen werden we aan Juanchuo vastgeketend en leerden we de fijne kneepjes van het ijsklimmen. Lopen op crampons, de verschillende manieren van stijgen en afdalen en hoe moet je ‘veilig’ kan vallen. We beklommen met onze ice-axe een verticale wand, de scherpe punten van onze crampons in het ijs trappend en de ax in het ijs slaand en tot slot abseilen naar beneden. Een zware maar leuke training! Klaar voor de tweede dag.

Na een nacht onrustig slapen vroeg uit de veren. Met al onze materialen in onze backpacks klimmen naar high camp op een hoogte van 5200 meter. Een goede dosis paracetamol om m’n virusje te onderdrukken. Tijdens onze tocht kwamen we andere klimmers tegen die al bezig waren met hun afdaling. Sommigen van hen hadden het gehaald naar de top, maar ook een flink aantal mensen had het niet gehaald… slik! Het idee dat het niet zou lukken stoppen we snel weg. Verder met drie uur klauterden. Stap voor stap komen we steeds hoger en kijken we uit over de met sneeuw bedekte pieken van de bergketens om ons heen. De rugzak weegt als lood. Een bijna vertikale muur van rotsen doemt voor ons op terwijl we al fors aan het puffen en steunen zijn. Een muur om onze meters als flink in het rood te doen uitslaan.

Het is wat bewolkt en in ons hoofd hopen we dat het morgenochtend helder is als we de top van Huayna Potosi bereiken. Een goed en opgelucht gevoel toen we high camp bereikten. We liepen de hut binnen waar op alle muren en bedden leuzen waren geschreven van mensen die de top hadden bereikt. Léon en ik waren overtuigd dat het ons ook zou lukken.

Zo koud als het op Basecamp was, zou ijskoud was het hier. Met een slaapzak over mijn schouders en vele lagen kleding speelden we potjes kaart tot we er bij neervielen. ‘Papa’ Juancho goot ons vol met mate de coca (coca bladeren thee) en stuurde ons om 17.00 naar bed. En maar goed ook, want om 00.00 uur ging onze wekker en begonnen we aan de zwaarste tocht van mijn leven (niet overdreven).

We lopen in het gitzwart van de nacht. Het enige wat ik kan zien in het licht van mijn Petz hoofdlamp zijn die ijskristallen die oplichten. Als een veld van diamanten. Het enige geluid dat je hoort is het crepiteren van de sneeuw onder mijn crampons. Ik moet denken aan het skillslab in Maastricht. Daar waar pleurawrijven werd uitgelegd als het crepiteren van sneeuw. Ik kan mijn ritme niet vinden. Gebonden door het touw tussen mij en Marleen in. Waar blijft toch de ijsmuur? Die zou toch op 3 uur na vertrek zijn? Hoe lang zijn we al onderweg? Het is te zwaar om energie te steken in het checken van de tijd. Hoewel mijn iPhone binnen handbereik is. Overbodige energieverspilling. De mentale strijd is begonnen. Te vroeg naar mijn zin. Marleens tempo is net te traag voor me. Stappen en dan weer stilstaan zodat ze weer uit kan lopen en het touw weer op de veilige spanning komt. Ik loop volgens mij al een uur te vechten tegen de steken in mijn rechter zij door het wisselende tempo en het gebrek aan zuurstof. Waar is mijn cadans? Dan maar tellen. 1…2…3…400…1500…3000 stappen heb ik geteld. Het lijkt te helpen. Stappen van hooguit 20cm. Tegen de steile hellingen op. Je voelt het alleen. Op een paar zwarte bergschimmen na en het glinsterende ijs of soms 15cm diepe sneeuw, ben ik me volledig onbewust van mijn omgeving. Blind vertrouwend op Juancho aan de voorzijde van ons touw. Onze levenslijn als we met Juancho’s befaamde “Franchie steps” de hellingen van 65 graden bestijgen. Volgens mij bedoeld hij steeds de ‘French steps’. Stilte tussen ons drieën. Alleen de crepiterende sneeuw. En de strijd in je hoofd. Gedachten op oneindig. Kijk naar je voeten en alleen maar bezig zijn met stap voor stap. 20 cm en nog eens 20 centimeter verder. Opgeven schiet door je hoofd. Waarom doe je dit ook al weer? Nee. Dat nooit. Ik lijk ook het ritme weer gevonden te hebben. Even nummers van links en oneven met rechts. En een kleine zucht van verlichting als Juancho een pauze aankondigt en zijn thermoskan met anijsthee tevoorschijn haalt. Amper woorden. Alleen een gedeelde stille verstandhouding in onze verlichte wereld van een paar vierkante witte, glinsterende meters.

Met een blik op oneindig lopen we in het holst van de nacht naar de top van Huayna Potosi. Het is donker en de sterrenhemel straalt boven ons hoofd. Waar zijn we aan begonnen?! Vast beraden loop ik achter Juancho aan, het klimtouw gespannen tussen ons drieën, ik ga het halen, het is nu zwaar, maar straks staan we op de top. Stap voor stap komen we steeds iets verder. We stappen over gletsjerscheuren heen en zien hoe onze voeten steeds weer in de sneeuw zakken. Het is koud, ik tel de wolkjes die ik uitadem, de koude lucht schuurt door mijn keel. Alles begint pijn te doen. Stap voor stap, ik tel alle passen 1 t/m 8, als bladmuziek of dans, pijn in mijn benen maar steeds iets verder. Langzaam begint de wereld op te lichten. Als een gloeidraad kleurt de horizon langzaam een randje rood (ook al zal het nog uren duren voor de zon daadwerkelijk op komt). Een rode, blauwe en gele gloed verspreid zich de komende uren steeds verder over de sneeuw. De zon komt op en begint ons langzaam wat op te warmen, een onvergetelijk mooi moment. De sneeuw, de berg en wijzelf baden in een rode-oranje gloed. Alles weerkaatst de eerste oranje-rode-gele zonnestralen. Een tikje euforie door dit prachtige uitzicht helpt ons verder de volgende meters te bestijgen.

Het is licht, boven ons zien we twee andere klimmers al op de top staan. Het is niet ver meer zeg ik zegen mezelf. Het is niet ver meer. Maar de laatste loodjes wegen het zwaarst. Met veel pijn en moeite komen onze voeten met muizenpassen verder in de sneeuw. We ondersteunen onszelf met onze axe in de sneeuw om niet om te vallen en om verder te kunnen komen. Ik wil dingen tegen Léon zeggen maar ik heb al mijn adem nodig om te lopen. Bovendien is mijn stem inmiddels ver te zoeken, de heesheid en de koude lucht hebben hem van me afgepakt. Gevoelsmatig duurt het nog uren voordat we boven komen. Wanneer er eindelijk nog maar een paar meter tussen mij en de top zijn krijg ik energie voor de laatste stappen en voel ik dat er tranen in mijn ogen opwellen. Echt huilen kan ik niet, daarvoor is het te koud. “Wauw” fluister ik op de top van de berg. Ik kijk Léon aan en besef me hoeveel ik van hem hou en hoe ontzettend trots en blij ik ben dat we hier met zijn tweeën op de top van de wereld staan.

Na volledig te zijn opgegaan in onze prestatie en het prachtige landschap om ons heen is het tijd voor de afdaling. Léon voor, ik in het midden en Juancho achteraan. De eerste stappen naar beneden voelen zo licht als een veertje, de zwaartekracht die ons eerst tegenwerkte helpt ons nu mee. Met een grote glimlach op ons gezicht dalen we af. We kijken nog een keertje omhoog naar de top en stappen dan in een stevig tempo door naar beneden. Na een half uur beginnen we pas te merken hoe moe onze lichamen zijn, knikkende knieën, ‘spaghetti benen’ en slappe armen… Het wordt steeds meer inspannend om onze voeten nog goed neer te zetten zonder te struikelen. We komen bij de 30 meter ijsmuur waar we deze nacht ook omhoog zijn geklommen. Nu naar beneden, gezekerd aan een pin die als een kurketrekker in het ijs steekt. Crampons in het ijs schoppen, de axe in het ijs slaan, het kost allemaal bakken energie en ik merk dat mijn armen eigenlijk niet meer echt kunnen. De axe komt nauwelijks nog diep in de sneeuw. Maar het gaat goed en nadat Juancho (ongezekerd) ook veilig beneden is continueren we onze tocht. Een mooi gezicht om Léon met zijn oranje helm door de knalblauwe lucht en de witte sneeuw te zien lopen die langzaam verdwijnt in de opkomende wolken en mist. Doorlopen, doorlopen, op naar highcamp waar een warme kop soep en een gevoel van overwinning op ons wacht.

The days after

De dagen na onze bergbeklimming is het bijkomen geblazen. Onze lichamen zijn moe en willen alleen nog maar slapen. Na een paar dagen spierpijn en in bed te hebben gelegen met koorts is het tijd voor “gezonde” Hollandse pot. We zijn bij toeval in een restaurantje beland, Sol y Luna, en al doet de naam het niet verraden, deze tent is zo Hollands als wat. Stamppot, frietje oorlog of waterfiets, vlammetjes, oranjebitter, stroopwafels en drop, het is hier allemaal. We doen ons te goed aan een bak vette friet en we wanen ons even terug in Nederland bij het proeven van de Apple Crumble. De gezellige ras-amsterdammer die de toko runt maakt het plaatje compleet.

 

Na dit Nederlandse genoegen pakken we onze spullen en stappen we in de bus naar Sucre. Ondanks dat de regering in La Paz is gevestigd is Sucre officieel de hoofdstad van Bolivia. De vele witte koloniale huizen zorgen ervoor dat de stad bekend staat als ‘de witte stad’. We lopen de straten omhoog en hebben een heerlijk ontspannen dag vlakbij La Recoleta (Franciscanenklooster) op het terras van Cafe Mirador. We genieten van het enorme uitzicht over Sucre, vergezeld door een hapje en een drankje. Een Skype gesprek met mijn vriendinnen roept het een en ander aan emoties en heimwee op.  Verder ontspannen we vooral een aantal dagen in Sucre, we boeken tickets en maken ons klaar voor de volgende tocht: Salar de Uyuni en San Pedro de Atacama: here we come!